نفقه اقارب

 نفقه و اقسام آن

اغلب در هنگام شنیدن لفظ نفقه، پرداخت خرج و مخارج زندگی از طرف شوهر به زن در ذهنمان تداعی می گردد. اما معنای لغوی نفقه به هرچه انفاق می شود یا صرف هزینه زندگی می شود اطلاق می شود. در قانون مدنی نیز در ماده ۱۱۰۷ تعریف دقیقی از نفقه ارائه گردیده است. به طور کلی نفقه را به سه دسته نفقه زوجه، نفقه اقارب (خویشان نسبی مانند فرزندان، نوادگان و والدین) و نفقه زندانی تقسیم می شود.

درباره نفقه زوجه در مقالات دیگر به تفصیل صحبت شده است. در این جا می خواهیم درباره مفهوم نفقه اقارب در حقوق ایران صحبت کنیم.

نفقه اقارب چیست؟

نفقه نزدیکان، مشروط به این که آنها خود توانایی تأمین مالی زندگی خود را نداشته باشند را نفقه اقارب می گویند. مواد قانونی این نوع نفقه نسبت افرادی را که به آنها نفقه تعلق می گیرد، اشخاص واجب النفقه، شرایط تشخیص نیازمندی این افراد و لزوم انفاق از سوی نفقه دهنده را مشخص می کند.

مقایسه نفقه زوجه و اقارب

تفاوت هایی بین دو نوع نفقه همسر و نفقه نزدیکان وجود دارد که سبب تمایز قانونی آنها شده است.

• بنا به نص صریح قانون مدنی در ماده ۱۲۰۳، نفقه زن مقدم به نفقه قربا است.
• مطالبه نفقه همسر و اقارب تفاوت های کلی با یکدیگر دارد. نفقه گذشته در مورد خویشاوندان مفهومی ندارد و تنها زوجه طبق ماده ۱۲۰۶ می تواند نفقه گذشته خود را طلب کند. نزدیکان نسبی فقط می توانند نفقه آینده خود را مطالبه نمایند.
• شروط وسع مالی نفقه دهنده یا نیاز نفقه گیرنده در مورد نفقه همسر مطرح نیست اما پرداخت نفقه اقارب مشروط به نیاز مالی خویشاوندان خواهان نفقه برای گذران معیشت زندگی و وضعیت مالی مناسب نفقه دهنده است. این در حالی است که اگر مرد به هر دلیلی اعم از شاغل بودن زن، عدم وضعیت مالی نامناسب و … از پرداخت نفقه به زوجه امتناع ورزد، زن می تواند علیه وی درخواست طلاق نماید.
• نفقه همسر وظیفه ای یک طرفه است. به این معنی که تنها زوج باید به زوجه نفقه پرداخت نماید. اما نفقه نزدیکان تکلیفی دو سویه است. به طور مثال فرزند و والدین هر دو در صورت وجود شرایط می توانند به یکدیگر نفقه پرداخت نمایند.

اقارب به چه کسانی اطلاق می گردد؟

در ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، اقارب لازم النفقه را به این صورت تعریف نموده است: “فقط اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی ملزم به انفاق به یکدیگرند”. به این معنی که تنها پدران به فرزندان خود و نوادگان خود و بالعکس الزام به پرداخت نفقه دارند.

وجه حقوقی پرداخت نفقه

افراد مستحق دریافت نفقه در صورتی که فرد ملزم به پرداخت نفقه است غایب بوده یا از پرداخت نفقه سر باز زند، می توانند در دادگاه اقدام به ارائه دادخواست مطالبه نفقه اقارب نمایند.

نفقه نزدیکان از این رو از سوی اسلام مطرح شده است که تعادل مالی در خانواده ها رعایت شده و هیچ فردی نیازمند تأمین معیشت زندگی خود نباشد.

در صورت بروز مشکل در زمینه مطالبه نفقه می توانید با وکیل خانواده مورد اطمینان خود در موسسه حقوقی پندار تماس گرفته و یا با ارسال فرم درخواست مشاوره، سؤالات خود را مطرح نمایید.